Truyền thống

Văn hóa

28-12-2020

Osechi Ryori: Món ăn truyền thống ngày tết của Nhật Bản

Mục lục
1. Osechi có từ bao giờ
2. Hộp jubako - hộp đựng hạnh phúc
3. Các món ăn có trong osechi và ý nghĩ của chúng
4. 5 Osechi độc đáo để thưởng thức tại nhà

Nếu như Bánh Chưng là món ăn không thể thiếu trong những ngày Tết của Việt Nam thì người dân Nhật Bản cũng không thể thiếu được bữa ăn đầu xuân năm mới – Osechi ryori. Với người Nhật, năm mới là thời gian quây quần bên gia đình nên bữa ăn Osechi ryori cũng là biểu tượng cho sự may mắn, hạnh phúc và sum vầy. Bữa ăn đầu năm mới này thường được những người phụ nữ trong gia đình chuẩn bị trước khi không khí của của năm mới “gõ cửa”. Vậy thì có gì đặc biệt đối với món ăn truyền thống này và những nguyên liệu cũng như cách chế biến của chúng là gì, chúng ta sẽ cùng khám phá trong ngày hôm nay.

1. Osechi có từ bao giờ

Theo nguyên gốc, từ “Osechi” vốn được gọi là o-sechi nghĩa là một mùa hoặc một dịp đặc biệt. Người ta cho rằng, món ăn này được bắt nguồn từ thời Yayoi (năm 300 trước Công nguyên - 300 sau Công nguyên). Hồi đó, osechi được coi là một lễ vật để dâng lên các vị thần nhằm cầu nguyện và cảm ơn họ vì một mùa thu hoạch bội thu trong lễ hội thu hoạch sekku.

Dần dần, osechi đã trở thành món ăn ưa chuộng trong cung đình Nhật. Tới thời Edo, do có sự du nhập của văn hóa Trung Quốc nên osechi đã trở thành món ăn không thể thiếu trong các ngày lễ tết ở cung đình. Sự phong phú và cẩn thận, tỉ mỉ trong từng chi tiết, nguyên liệu, cách chế biến, bày biện và chất lượng món ăn là điều thiết yếu trong những ngày đầu năm mới này, vì người Nhật tin rằng, osechi càng chi tiết và đầu tư bao nhiêu thì đó sẽ là một năm của sự sung túc, hạnh phúc và may mắn. Từ đó trở đi, osechi không còn là món ăn dành cho tầng lớp thượng lưu, giới quý tộc mà dần trở nên phổ biến hơn với mọi nhà. Cho tới ngày nay, đây là món ăn truyền thống không thể thiếu của bất kỳ gia đình nào trước thềm năm mới, vì đó là một biểu tượng, một nền văn hóa đã hình thành và phát triển từ lâu đời.

Nếu như trước đây, osechi chỉ gồm có nimono, rau luộc chấm nước tương, đường hoặc rượu mirin, thì ngày nay, số lượng các món ăn đã tăng lên đáng kể, bao gồm bất cứ món ăn nào dành riêng cho ngày Tết. Dưới sự phát triển của thời đại, osechi cũng trở nên đa dạng hơn với nhiều kiểu dáng, hình thức và phù hợp cho nhiều đối tượng người dùng hơn, ví dụ như osechi truyền thống, osechi phương Tây, osechi Trung Hoa,...

2. Hộp jubako - hộp đựng hạnh phúc

Bạn có biết không, osechi là tập hợp của đa dạng các món ăn kết hợp với nhau, vì vậy, khi bày biện và trang trí, người Nhật sẽ không chỉ đơn thuần bày đồ ăn ra đĩa hoặc bát, mà chúng sẽ được đựng trong một vật dụng ý nghĩa hơn - hộp jubako. Vậy chiếc hộp jubako này có ý nghĩa gì?

Theo truyền thống, hộp jubako thường là các hộp sơn mài hình vuông, với các tầng được xếp chồng lên nhau. Điều này vừa đảm bảo tính sang trọng, lịch sự khi đựng osechi, lại vừa truyền tải được ý nghĩa của món ăn truyền thống này. Bên cạnh đó, bạn có biết một hộp jubako tiêu chuẩn sẽ thường có bao nhiêu tầng không? Và ý nghĩa của mỗi tầng là gì? Món gì sẽ được quy định để xếp vào mỗi tầng khác nhau. Chắc chắn bạn sẽ phải ngạc nhiên khi tìm ra được lời giải cho các câu hỏi này, bởi đây hoàn toàn không phải là một sự ngẫu nhiên mà đằng sau chúng chứa đựng những ý nghĩa riêng được gửi gắm đấy.

Theo thứ tự từ trên xuống dưới, hộp jubaku gồm có bốn tầng:

- Ichi no Ju: Đây là tầng đầu tiên của hộp cơm, với ý nghĩa mang lời chúc mừng một năm mới vui vẻ, tốt lành. Vì vậy, các món ăn được đặt ở tầng đầu sẽ là Kuromame - đậu đen bung, Kazunoko - trứng cá trích muối, Tazukuri - cá sấy,.. Đều là những món rất tốt cho sức khỏe.

- Ni no Ju: Khay thứ hai chắc hẳn sẽ rất được yêu thích bởi các bạn nhỏ vì đây là khay tập trung những món ngọt dịu như rong biển cuộn, bánh hạt dẻ và trứng cuộn Datemaki,...

- San no Ju: Tầng thứ ba với ý nghĩa “niềm hạnh phúc của biển cả”, vì vậy, chúng ta có thể dễ dàng đoán ra các món ăn hải sản như tôm, cá, mực, … sẽ là chủ đạo

- Yo no Ju: Để cân bằng được âm - dương, đất và trời, do đó, tầng thứ tư chắc chắn sẽ mang ý nghĩa “ niềm hạnh phúc từ núi”. Nguyên liệu chính được sử dụng sẽ rất thân thuộc và gần gũi với mỗi người, có thể kể đến như hạt sen, củ sen, nấm, cà rốt,...

Nếu như trước đây, jubaku gồm có bốn tầng kể trên sẽ được thêm một tầng dưới cùng là tầng số năm, vốn sẽ được để trống. Lý giải cho điều này đó là tầng thứ năm sẽ tượng trưng cho sự ban phước của các vị thần. Tuy nhiên, ngày nay, người Nhật thường không thêm tầng số năm này vào hộp cơm của mình nữa. Thậm chí, với lối sống tối giản, nhiều người sẽ lựa chọn hộp jubaku 3 tầng thay vì 4 tầng thông thường Tuy nhiên, cũng có những gia đình truyền thống chọn jubaku tới 7 ~ 9 tầng, để bày tỏ lòng thành kính, sự thành tâm của mình và hy vọng một năm mới bình an tới mọi người. Thông thường, số tầng sẽ là các con số lẻ, gắn với những ý nghĩa may mắn hoặc những con số có ý nghĩa đặc biệt tới mỗi người. Đó cũng là lý do mà jubaku còn được gọi với cái tên thân mật hơn - hộp đựng hạnh phúc.

3. Các món ăn có trong osechi và ý nghĩ của chúng

Mọi người có thắc mắc rằng một osechi chuẩn bao gồm bao nhiêu món và liệu những món ăn đó có ý nghĩa gì không? Câu trả lời là mỗi bữa osechi sẽ có từ 12 ~ 20 món ăn khác nhau, và đương nhiên các món ăn sẽ chứa đựng những ý nghĩa riêng. Sau đây là một số món cơ bản trong osechi, hãy cùng nhau giải mã từng món ăn đó nhé:

Tầng trên:

- Kuromame: Đậu nành đen ninh ngọt, là lời cầu mong cho sức khỏe tốt và làm việc, học hành chăm chỉ trong năm mới. Từ “Mame” trong tiếng Nhật có nghĩa là “siêng năng, cần cù”. Không thể thiếu trong Osechi, món ăn trông đơn giản này thực chất có khâu chế biến rất cầu kỳ và tốn nhiều thời gian. Bên cạnh đó, người Nhật tin rằng, Kuromame sẽ giúp xua đuổi tà ma và những vận xấu của bạn trong năm mới.

- Tazukuri - Cá mòi khô: Trước kia, nông dân Nhật hay sử dụng cá cơm hoặc cá mòi làm phân bón cho các cánh đồng lúa. Từ đó, món Tazukuri mang ý nghĩa cầu mong cho một vụ mùa và một năm đánh bắt cá bội thu.

- Kohaku Kamaboko: là một loại bánh nhân cá, với sự kết hợp của màu đỏ và trắng đặc trưng. Màu đỏ tượng trưng cho lá bùa hộ mệnh, giúp xua đuổi tà ma và ngăn chặn các linh hồn xấu. Còn màu trắng là tượng trưng của sự trong sáng, thuần khiết. Nếu bạn để ý, hình dáng đặc trưng của những chiếc bánh Kamaboko tương tự như hình ảnh mặt trời mọc lúc bình minh, và cũng là đại điện cho bình minh đầu tiên của năm mới. Vì vậy, màu đỏ và màu trắng được cho là sẽ mang lại sự may mắn và hạnh phúc cho mọi người.

- Datemaki: là món trứng chiên cuộn ngọt kiểu Nhật đặc trưng. Không giống với những món trứng tráng thông thường, trứng khi được chiên vừa tới, sẽ được cuộn lại thành các lớp và chúng sẽ được cắt nhỏ để thưởng thức. Chính vì hình dáng nổi bật của chúng mà nhiều người có liên tưởng tới những cuộn giấy và tài liệu được cuộn lại, do đó, đây là món ăn tượng trưng cho sự phát triển về văn hóa và thành tựu học thuật.

- Kuri Kinton: Một loại kẹo hạt dẻ, trộn với khoai lang tạo ra một hương vị ngọt ngào đặc trưng với màu vàng kim. Để chế biến món ăn này, người Nhật phải trộn kẹo hạt dẻ với khoai lang, sau đó đun sôi và nghiền nát hỗn hợp. Với màu vàng kim bắt mắt nên Kuri Kinton được coi là một đại diện cho sự sung túc và thịnh vượng.

Tầng giữa

- Ebi: Hình ảnh những chú tôm đỏ au chắc chắn sẽ là món ăn không thể thiếu trong osechi. Hình dáng đặc trưng của những con tôm hùm đó chính là lưng gù và bộ râu dài, do đó, chúng thể hiện nguyện vọng của sự trường thọ.

- Renkon: Một nguyên liệu đặc trưng của núi - củ sen trắng. Theo quan niệm của nhà Phật, củ sen được trồng trong ao trên Thiên đình, nơi Đức Phật sinh sống, vì vậy chúng được cho là một loại cây thuần khiết. Hơn nữa, khi thái thành các lát mỏng, chúng ta sẽ thấy rất nhiều những lỗ tròn nhỏ nằm xung quanh. Bạn có đoán ra được ý nghĩa của món ăn này là gì không? Chính là đại diện cho hy vọng, cho hạnh phúc mà không gặp những trắc trở, trở ngại nào.

Tầng dưới cùng

- Shitake: Một nguyên liệu vô cùng quen thuộc với các nước Châu Á nói chung - nấm hương. Người Nhật liên tưởng tới nấm hương như những chiếc mũ của binh lính Nhật Bản thời xa xưa. Vì vậy, chúng là một lời chúc về sức khỏe và sự kiên cường.

- Kobumaki: Cuộn tảo bẹ cuốn cá trích, tên món ăn là một sự chơi chữ của người Nhật. Kobu đồng âm với từ “yorokobu”, có nghĩa là niềm vui và hạnh phúc. Hơn nữa, tảo biển cuộn cá trích cũng mang ý nghĩa cầu chúc cho gia đình con đàn cháu đống.

4. 5 Osechi độc đáo để thưởng thức tại nhà

Nếu bạn muốn thưởng thức món ăn truyền thống không thể thiếu trong những dịp năm mới này một cách thuận tiện và dễ dàng, vậy thì sau đây là một số gợi ý dành cho bạn để thưởng thức Osechi độc đáo ngay tại nhà:

LeTao
Đây là một thương hiệu bánh kẹo phương Tây có trụ sở tại Otaru, Hokkaido. Nơi đây vốn nổi tiếng với những chiếc bánh ngọt sang trọng, những miếng bánh phô mai tan chảy. Để phát huy thế mạnh của mình, LeTao đã cho ra đời hộp osechi đồ ngọt cao cấp với sự giám sát và công thức chế biến tỉ mỉ của đầu bếp trường người Pháp của cửa hàng. Các món ăn chủ yếu sử dụng nguyên liệu sẵn có của vùng Hokkaido, mang lại cảm giác vừa gần gũi vừa độc đáo. Hãy nhanh tay chọn cho mình những hương vị osechi yêu thích của gia đình bạn nhé, vì số lượng sản phẩm chỉ có hạn thôi.

Thông tin thêm:

Chi phí: ~37.800 yên/hộp

Giờ mở cửa: 10:00 - 17:00 (có cả hình thức giao hàng miễn phí)

Điện thoại: 0120 222 212

Trang web: https://shop.letao.jp/category/14/D220.html

Bistro Benoit Paris
Một cửa hàng Pháp chính hiệu với tuổi đời lên tới hơn 100 năm kinh doanh chắc chắn sẽ là sự lựa chọn tin cậy dành cho du khách. Các thực đơn và món ăn đều được bếp trưởng người Pháp Alain Ducasse - một bậc thầy về ẩm thực sáng tạo, chế biến và kiểm duyệt. Vì vậy, du khách sẽ có cơ hội thưởng thức đa dạng các món ăn Pháp chính hiệu. Hơn thế nữa, nơi đây còn cho ra mắt hai loại osechi. Một loại 3 tầng với 23 món và loại 6 tầng với 25 món được chế biến từ những nguyên liệu thượng hạng đắt tiền, kết hợp phong cách Phương Tây và Đông Á.

Thông tin thêm:

Địa chỉ: 1-6-30 Naruohama,Nishinomiya-shi, Hyogo-ken (Trụ sở chính)

Chi phí: Hộp 3 tầng: 41.000 yên, Hộp 6 tầng: 73.440 yên

Trang web: https://tk-shin.co.jp/

Osechi One Piece
Nếu ai là fan hâm mộ của anime thì chắc hẳn không còn xa lạ gì với bộ phim Đảo giấu vàng. Một ý tưởng kết hợp độc đáo của hãng phim One Piece với cửa hàng chuyên sản xuất osechi lâu đời - Ichi Fuji để cho ra đời một bộ osechi lấy cảm hứng từ bộ truyện. Một hộp osechi gồm có hai tầng, với 31 món chính. Nếu tầng đầu tiên lấy cảm hứng từ nhân vật Luffy - một người rất thích ăn thịt thì tầng thứ hai lại lấy cảm hứng từ nhân vật cướp biển - các món hải sản. Vì vậy, đây là sự kết hợp độc đáo mà hòa quyện, bổ trợ cho nhau một cách tài tình.

Thông tin thêm:

Chi phí: 16.200 yên/hộp

Cách mua hàng: Đặt hàng trực tuyến trên website của hãng

Trang web: https://onepiece-osechi.com/

Thai Cuisine Osenchi
Nhà hàng ẩm thực Thái Lan đặt tại Ebisu đã cho ra đời một sản phẩm osechi nguyên bản kiểu Thái. Nếu du khách muốn thưởng thức hương vị độc đáo thì chắc chắn đây là một lựa chọn không tồi. Osechi kiểu Thái gồm có 9 món, có thể kể đến như: cà ri tôm hùm Kun Patpong tượng trưng cho ước nguyện trường thọ, som tam namasu màu đỏ và trắng (món cá sống dùng kèm giấm thực vật) tượng trưng cho ước nguyện hòa bình, và sả kuri-kinton (khoai lang nghiền với hạt dẻ ngọt) tượng trưng cho lời cầu chúc may mắn,...

Thông tin thêm:

Chi phí: 8.640 yên

Trang web: https://store.bibliotheque.ne.jp/items/36243385

Nhà hàng cao cấp The Ritz-Carlton Tokyo
Trực thuộc khách sạn cao cấp The Ritz-Carlton, một lựa chọn kết hợp cả yếu tố sang trọng, hiện đại và thuần Nhật Bản nhất, tạo nên osechi đúng chuẩn hương vị Nhật. Osechi được đích thân bếp trưởng của nhà hàng người Nhật tìm tòi và sáng tạo, sử dụng các nguyên liệu cao cấp nhất đất nước mặt trời mọc, ví dụ như tôm hùm, thịt bò Kobe, cá ngừ,.... Từng món ăn đều được tạo ra bởi sự chỉn chu, tỉ mỉ và tâm huyết nhất, đảm bảo cả về chất lượng, độ dinh dưỡng và tính thẩm mỹ cao. Có hai phiên bản mà du khách có thể lựa chọn bao gồm osechi hai tầng và ba tầng.