---

Mục lục
1. Các loại gạo phổ biến
2. Các sản phẩm từ gạo thông thường
3. Món ngon từ gạo
4. Một số cách ứng xử đối với hạt gạo của người Nhật
5. Tham quan những cánh đồng lúa ở Nhật

Bạn có biết rằng tại Nhật, gạo đã từng được sử dụng như một loại tiền tệ không? Gạo và các sản phẩm khác từ gạo là lương thực chủ yếu trong chế độ ăn uống của người Nhật, bên cạnh đó, gạo còn giữ một vị trí quan trọng đối với văn hoá Nhật Bản. Cơm trắng là thành phần thiết yếu của các bữa ăn truyền thống, nhưng không chỉ được chế biến thành cơm, hạt gạo cũng được chế biến thành nhiều sản phẩm khác như rượu, giấm hay bột mì.

1. Các loại gạo phổ biến
Gạo trắng (Hakumai　白米)

---

---

---

Đây là loại gạo có hạt ngắn, hơi tròn, thậm chí còn hơi có vẻ mập mạp và sẽ kết dính với nhau khi được nấu chín. Phần lớn gạo ở Nhật đều được đánh bóng để bỏ đi lớp vỏ cứng bên ngoài (hay còn gọi là phần cám gạo). Gạo trắng thường có mặt trong hầu hết các bữa ăn và là nguyên liệu của nhiều món ăn khác nhau.

Gạo nếp (Mochigome　もち米)

---

---

Gạo nếp (gạo sáp hay gạo mochi) là loại gạo phổ biến thứ hai tại Nhật, hạt có màu trắng hơn những loại khác và kích thước hạt gạo khá nhỏ bé. Loại gạo đầy dinh dưỡng này khi được nấu lên còn dẻo hơn nhiều khi so sánh với gạo trắng thông thường và thường được giã thành bánh dày, làm thành kẹo, hoặc được sử dụng trong các món cơm như sekihan (cơm gạo nếp với đậu đỏ).

Gạo nguyên cám/gạo lứt (Genmai　玄米)

---

---

Gạo chưa xay xát kỹ trước kia ít được ưa chuộng vì người ta cho rằng nó không mang lại hương vị thơm ngon như loại gạo trắng hakumai thường thấy. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây gạo nguyên cám đã xuất hiện phổ biến hơn trong chế độ ăn uống của người Nhật, genmai đã được xem như một loại thực phẩm tốt cho sức khỏe vì bổ dưỡng hơn gạo trắng. Vì loại gạo này không xay xát kỹ lưỡng hay trải qua công đoạn đánh bóng nên vẫn giữ lại được phần lớp cám bên ngoài hạt, chứa nhiều dinh dưỡng hơn, giữ lại nhiều vitamin và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

Gạo trộn ngũ cốc

Các loại ngũ cốc và nhiều loại hạt khác có thể được thêm vào gạo trắng để tăng hương vị và chất dinh dưỡng. Đôi khi người Nhật chỉ trộn thêm lúa mạch vào gạo và kết quả là Mugi gohan, nhưng cũng có nhiều cách trộn gạo phức tạp hơn, thậm chí có thể trộn hơn 10 loại hạt khác nhau. Gạo trộn nhiều loại hạt thường được gọi tên bằng số lượng các loại ngũ cốc khác nhau được thêm vào, bạn sẽ không bắt gặp loại gạo này một cách thường xuyên tại các nhà hàng ở Nhật, chúng chỉ được phục vụ tại một số nhà hàng chuyên dùng thực phẩm tốt cho sức khỏe.

2. Các sản phẩm từ gạo thông thường
Rượu gạo (Nihonshu hoặc Sake　日本酒・酒)

---

---

Rượu gạo, thường được gọi là nihonshu hoặc sake (rượu gạo sake đôi khi sẽ được gọi là nihonshu để phân biệt với từ “sake” được sử dụng như một thuật ngữ chỉ rượu nói chung), đây là một thức uống có cồn được làm bằng gạo lên men qua quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ và độ chính xác cao. Sake chia thành nhiều loại rượu khác nhau, từ khác biệt trong quy trình, nguyên liệu thành phần cho đến các bước thực hiện được thay đổi, và có thể uống nóng hoặc lạnh. Theo truyền thống, rượu gạo sẽ không được uống cùng với các món có thành phần có cơm vì chính bản thân sake đã được làm từ gạo rồi. Cũng sản xuất theo cách lên men gạo tương tự như rượu, mirin là một loại rượu gạo ngọt được sử dụng rộng rãi trong nấu ăn, có hàm lượng đường lớn và thường được biết đến với tên gọi “tương mirin”.

Cám gạo (Nuka　糠)

---

---

Cám gạo, hay nuka, là lớp vỏ cứng bên ngoài của hạt gạo được loại bỏ khi đánh bóng gạo lứt để làm hạt gạo trông trắng và bóng bẩy hơn. Tuy nhiên phần cám gạo này lại có giá trị dinh dưỡng rất cao và được sử dụng theo nhiều cách khác nhau trong ẩm thực Nhật Bản, phổ biến nhất có lẽ là để dùng làm một loại dưa muối mang tên nukazuke （ぬか漬け）.

Giấm gạo
Giấm cũng có thể được sản xuất từ ​​gạo, và thường được các đầu bếp hay các bà nội trợ sử dụng trong nước sốt, dưa chua và để chuẩn bị phần cơm trong sushi . Hầu hết giấm gạo Nhật Bản có màu sắc và hương vị nhẹ, độ chua cũng khá nhẹ nhàng và đôi khi là có vị ngọt dịu. Giấm đen cũng được sử dụng và coi như một thức uống tốt cho sức khỏe.

Bột gạo
Bột gạo được làm từ gạo trắng hakumai hoặc gạo nếp mochigome, được sử dụng để làm nhiều loại kẹo và bánh gạo Nhật Bản (senbei), hay được dùng như một nguyên liệu để tạo độ sánh quyện trong các món ăn, tăng độ sệt cho một vài loại nước sốt hoặc thay thế cho bột mì để làm bánh mì. Đặc biệt là bột gạo hoàn toàn không chứa gluten có thể gây dị ứng đối với một vài thực khách.

3. Món ngon từ gạo
Bánh gạo mochi

---

---

Bánh gạo mochi (hay omochi) theo truyền thống được làm từ gạo nếp hấp chín với đường cát và giã nhỏ. Công đoạn giã này sẽ phải cần tới hai người, một người sẽ điều khiển chiếc chày gỗ lớn, và người còn lại phải liên tục tính toán thời gian và nhanh chóng đảo khối bột gạo. Bánh mochi có nhiều phiên bản nhân khác nhau và cách chế biến cũng tuỳ theo từng địa phương. Có thể kể đến bánh Iwai mochi nhân đậu đỏ thường được ăn vào ngày lễ mừng thọ, lễ nhập học,.. hay Kashiwa mochi, bánh mochi hấp phủ lá sồi đã từng xuất hiện trong bộ truyện tranh Cô bé tinh nghịch “Asari-chan”. Theo truyền thống Nhật Bản, bánh mochi chỉ được ăn vào dịp năm mới, nhưng dần dần, mochi đã trở thành một món ăn phổ biến và có thể ăn trong suốt cả năm. Bánh gạo cũng được chế biến theo nhiều phương thức khác nhau, có thể được ăn tươi, nướng, chiên hoặc phục vụ trong các món súp Zoni đầu năm mới hay mì Chikara udon.

Tamago Kake Gohan 卵かけご飯

---

---

Món ăn sáng đơn giản này thường được gọi tắt là Tamago Gohan, bao gồm một quả trứng sống trộn cùng một bát cơm chín, đôi khi có thể thêm chút nước tương. Phần cơm có thể để nóng hoặc nguội, tuỳ theo sở thích của người ăn, trứng có thể được đập trực tiếp vào trong bát cơm, nhưng đôi khi là được để ra một bát riêng. Bạn cũng có thể đào một chiếc “giếng” nhỏ bằng cơm rồi sau đó đập trứng vào.

Chazuke 茶漬け

---

---

Chazuke, hay ochazuke, là một món ăn mộc mạc nhưng đầy vẻ tinh tuý thường thấy trong ẩm thực Nhật Bản. Chazuke bao gồm nước trà, nước dùng dashi nấu từ rong biển, các loại rau củ quả cùng cá ngừ bào mỏng hoặc chỉ là nước nóng đơn thuần đổ lên cơm. Phần nước trà nhất định là nước trà xanh nguyên chất để hương vị món ăn không bị pha tạp. Món cơm chan nước trà này thường được trang trí với các loại thức ăn kèm như umeboshi (mơ muối sấy khô), cá hồi nướng, rong biển khô, hành lá cắt nhỏ hoặc các loại dưa chua. Tuy nguyên liệu được chế biến khá đơn giản nhưng cách bày trí món ăn không hề lộn xộn, mà ngược lại, vô cùng tinh tế  Cơm chan nước trà chazuke thường được phục vụ tại các quán rượu tại Nhật và mọi người thường ăn món này sau khi uống.

Kayu　粥

---

---

Kayu là món cháo gạo Nhật Bản có hương vị nhẹ nhàng dễ ăn được làm bằng cách nấu cơm chín từ từ với thật nhiều nước. Kayu thường có độ đặc nhiều hơn hẳn so với các loại cháo khác và là một món ăn phù hợp mỗi khi có ai đó bị ốm hoặc chỉ đơn giản là bạn không biết phải xử lý phần cơm của bữa ăn trước như thế nào. Món ăn này cũng có phiên bản Chakayu là cháo trà giống như chazuke, bạn cũng có thể nấu kayu cùng khoai lang và trứng, hoặc Nanakusagayu là cháo gạo với bảy loại thảo mộc mùa xuân cho một năm mới tốt lành. Okayu thường được trang trí bằng mơ muối umeboshi và thường được phục vụ cho những người bị bệnh bởi món ăn này rất dễ tiêu hóa.

Dưa chua cám gạo muối (Nukazuke　ぬか漬け)

---

---

Khi cảm thấy ngán những món ăn đầy dầu mỡ, bạn sẽ lựa chọn loại thực phẩm nào là vị cứu tinh cho mình? Dưa chua cám gạo là món ăn kèm phổ biến tại Nhật Bản, người ta sẽ để các loại rau củ vào trong hỗn hợp cám gạo cùng muối và các thành phần nguyên liệu khác. Toàn bộ rau củ sẽ được đảo đều trong hỗn hợp và ủ trong khoảng thời gian lên tới vài tháng. Thành quả có được là món dưa chua giòn, hơi có vị mặn và sau đó phần dưa chua sẽ được rửa sạch, thái lát thật mỏng rồi phục vụ trên bàn ăn. Nukazuke rất giàu lactobacillus có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa vô cùng hiệu quả.

Omuraisu　オムライス

---

---

Omuraisu, viết tắt của cơm trứng ốp la (omelet rice), là món cơm chiên bọc trong một lớp trứng tráng mỏng vàng tươi được trẻ em vô cùng ưa thích. Omuraisu thường có hình dạng giống như một chiếc gối màu vàng đầy đặn êm ái và có thể được trang trí với tương cà ở trên. Món ăn này cũng có nhiều phiên bản khác nhau, nhất là ở phần cơm chiên trong trứng, thông thường cơm sẽ được đảo cùng muối, tiêu, nhiều loại thịt cũng như rau củ, rồi nêm nếm cùng nước sốt, nhưng đôi khi gạo cũng được thay thế bằng mì yakisoba để tạo thành món omusoba.

4. Một số cách ứng xử đối với hạt gạo của người Nhật
- Hãy cầm bát cơm của bạn lên nhé, đừng đặt bát của mình ở trên bàn khi bạn vẫn đang ăn, như thế được xem là một việc làm khá bất lịch sự.
- Bạn nên ăn cả hạt gạo cuối cùng ở trong bát cơm, đây là hành động thể hiện sự biết ơn của bạn đối với đồ ăn và với cả người nấu.
- Đừng đổ nước tương trực tiếp vào phần cơm trong khi ăn.
- Đừng cắm thẳng đôi đũa của mình vào trong bát cơm, bạn đang gợi nhắc đến tang lễ trong bữa ăn đấy.

Mời bạn tham khảo thêm: Một số quy tắc trên bàn ăn của người Nhật

5. Tham quan những cánh đồng lúa ở Nhật

---

---

Cánh đồng lúa là một hình ảnh vô cùng quen thuộc ở bất cứ vùng nông thôn nào tại Nhật Bản. Tất cả đều bắt đầu với những ruộng đồng ngập nước vào khoảng thời gian đầu hè, khi thời gian trôi qua sẽ biến thành cánh đồng xanh mát và vàng ươm khi lúa chín vào mùa thu hoạch. Lúa thường được thu hoạch vào mùa thu, nhưng trong một năm, ở khu vực phía nam có thể thu hoạch nhiều hơn một vụ.

Những địa điểm nổi danh với cảnh quan ruộng đồng tươi đẹp thay đổi cảnh sắc theo thời gian bốn mùa trong năm bao gồm bán đảo Noto ở tỉnh Ishikawa dọc theo bờ biển, đảo Shodoshima ở tỉnh Kagawa còn được biết tới với những đồn điền olive và vùng Echigo Tsumari với những cánh đồng lúa bậc thang, những ngọn đồi được rừng phủ kín và những ngôi làng nhỏ.

Được bao bọc bởi đồng bằng Shonai màu mỡ cực kỳ lý tưởng để canh tác lúa chất lượng cao, thành phố Sakata nằm tại tỉnh Yamagata là một trung tâm buôn bán gạo trong suốt nhiều thế kỷ qua. Và một trong những địa điểm du lịch thu hút khách du lịch đến với thành phố là khu phức hợp các nhà kho Sankyo với bảo tàng lúa gạo, bảo tàng Lịch sử Gạo Shonai sẽ trưng bày các tác phẩm liên quan đến lịch sử và các giai đoạn trong quá trình thu hoạch lúa. Khu phức hợp Sankyo có tới 15 kho và đa số vẫn được sử dụng làm kho chứa gạo từ đồng bằng Shonai. Khu vực này trở nên nổi tiếng với khách du lịch không chỉ bởi tầm quan trọng đối với lịch sử mà còn bởi khung cảnh thiên nhiên ở đây đẹp như tranh vẽ, con đường quanh co uốn lượn mềm mại dọc theo vành đai và có tầm nhìn ngắm cảnh đẹp mơ màng theo suốt bờ sông.

★ Bảo tàng Lịch sử Gạo Shonai
- Cách di chuyển: Nằm cách ga JR Sakata khoảng 30 phút đi bộ, hoặc 5-10 phút nếu di chuyển bằng xe bus Run Run (100 Yên), xe bus thông thường (250 Yên), taxi (1,000 Yên).
- Giờ mở cửa: 9:00-17:00 (Tháng 12 sẽ đóng cửa vào lúc 16:30)
- Đóng cửa: Từ 29/12 đến tháng 2
- Giá vé: 300 Yên
Lưu ý: Từ ngày 1/10/2019, thuế tiêu thụ của Nhật tăng từ 8-10% nên chi phí bên trên có thể sẽ có một vài sự thay đổi

Nguồn tham khảo: japan-guide.com